Nijmegen - Winkelsteeg
De Winkelsteeg is het jongste ontwikkelingsgebied van Nijmegen. Archeologisch onderzoek toont aan dat hier in de Romeinse tijd een flinke nederzetting lag. Al in 1979-1980 vond hier een grote opgraving plaats, waarbij 226 crematiegraven werden gevonden. Het grafveld toont heel mooi de ontwikkeling van een inheemse, Bataafse nederzetting. De eerste twee graven dateren van begin 1e eeuw en zien er monumentaal uit, maar bevatten overwegend inheems aardewerk. Daarna worden de graven wat eenvoudiger. Na 70 verdwijnt het inheemse aardewerk snel ten gunste van Romeins ‘import’ aardewerk: een typisch geval van Romanisering.
Plattegrond van het grafveld in de Winkelsteeg, opgegraven in 1979-1980. (Haalebos 1990)
Opgraving van een graf met de bijzettingen in 2021. De ribkom is hier al zichtbaar. (Bureau Archeologie Gemeente Nijmegen)
De graven bestaan uit vierkante, rechthoekige of ronde greppels met daarbinnen een lage grafheuvel – heel typerend voor de inheemse traditie. De nederzetting zelf lag ten zuiden van het grafveld, net buiten het onderzoeksgebied. Aan de hand van het aantal graven kan wel iets worden gezegd over de omvang van die nederzetting. Aan het eind van de 1e eeuw zullen er zo’n 55-60 bewoners zijn geweest, dalend naar ca. 30 in de 2e eeuw. Wat hun band was met de stad Ulpia Noviomagus [link] op ruim 4 kilometer afstand, weten we niet. Rond 260 houden de begravingen op, en wellicht dus ook de nederzetting.
In 2021 zijn opnieuw opgravingen gedaan in de Winkelsteeg, voorafgaand aan het omzetten van bedrijventerreinen voor nieuwbouw van woningen. Daarbij kwam wederom een grafveld aan licht. De graven hadden ook hier een inheems-Bataafs karakter, maar dan met enkele luxe vondsten. Zo kwam in een van de graven een blauwglazen ribkom tevoorschijn, een prachtig staaltje Romeinse glaskunst. De kom is nog uitzonderlijk gaaf, alsof hij net uit de glasblazerij komt. De overledene moet enige rijkdom en status hebben gehad, anders geef je zo’n kostbaar voorwerp niet mee in het graf.
Een zo puntgave glazen ribkom is zeldzaam. (Bureau Archeologie Gemeente Nijmegen)
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Haalebos, J.K., 1990. Het grafveld van Nijmegen-Hatert. Een begraafplaats uit de eerste drie eeuwen na Chr. op het platteland bij Noviomagus Batavorum. Nijmegen.
- Broeke, P. van den, 2006. ‘Het inheems-Romeinse grafveld van Nijmegen-Hatert. Een terugblik door de bril van een prehistoricus.’ In: Westerheem 55, 80-91.
Meer Nijmegen
-
Nijmegen - Grafveld Noviomagus
Nijmegen - Grafveld Noviomagus
Om de stad lagen uitgestrekte grafvelden waar naar schatting 30.000 tot 40.000 mensen zijn begraven. Daaronder ook lieden van de elite, getuige een opgegraven grafcomplex aan de Krayenhofflaan.
-
Nijmegen - Kops Plateau
Nijmegen - Kops Plateau
Op deze buitengewoon strategische plek, uitkijkend over het Rivierengebied, stond een van de eerste Romeinse militaire versterkingen van ons land.
-
Nijmegen - Legioenplaats
Nijmegen - Legioenplaats
De Hunerberg is de eerste plek in Nederland waar de Romeinen zich permanent vestigden. Hier legden ze in het jaar 19 voor Chr. een enorm legerkamp aan voor 2 of 3 legioenen.
-
Nijmegen - Valkhof
Nijmegen - Valkhof
Meer dan twee eeuwen na de brand in Oppidum Batavorum namen de Romeinen het Valkhof opnieuw in gebruik. Eind 3e eeuw legden ze hier een fort aan, een castellum.
-
Nijmegen - Oppidum Batavorum
Nijmegen - Oppidum Batavorum
Rond 12 v.Chr. begonnen de Romeinen met de aanleg van een stedelijke nederzetting in de buurt van de Valkhofheuvel. Deze nederzetting komt in de Romeinse geschriften voor als ‘Oppidum Batavorum’, de hoofdstad der Bataven.
-
Nijmegen - Aquaduct
Nijmegen - Aquaduct
In 2021 zijn delen van het aquaduct van Berg en Dal naar Nijmegen op de lijst van UNESCO werelderfgoed geplaatst. Op Nijmeegs grondgebied liggen drie elementen (‘aardwerken’) van dat aquaduct.
-
Nijmegen - Masker
Nijmegen - Masker
Een van de bekendste vondsten van Nijmegen is een Romeinse, verzilverde gezichtshelm. Het masker is in 1915 (of vlak daarvoor) gevonden op een grindbed in de Waal bij Nijmegen.
-
Nijmegen - Noviomagus
Nijmegen - Noviomagus
Nijmegen is met afstand de oudste, grootste en belangrijkste stad op Nederlands grondgebied. Ulpia Noviomagus was hèt logistiek centrum voor het meest westelijke gedeelte van de limes.
-
Nijmegen - Noord
Nijmegen - Noord
Nijmegen-Noord is na Leidsche Rijn de grootste VINEX-locatie van ons land. De vele nieuwbouwprojecten hebben geleid tot een grote toename van archeologisch onderzoek.
Wat kan ik doen in de buurt?
-
De Bastei Centrum voor natuur en cultuurhistorie
De Bastei Centrum voor natuur en cultuurhistorie
Waalkade 83
6511 XR Nijmegen
