Nijmegen - Grafveld Noviomagus
Om de stad lagen uitgestrekte grafvelden waar naar schatting 30.000 tot 40.000 mensen zijn begraven. Daaronder ook lieden van de elite, getuige een opgegraven grafcomplex aan de Krayenhofflaan. Het complex dateert uit de late 1e eeuw en bestond uit enkele ommuurde graftuinen, met daarin grafkelders en metershoge stenen grafmonumenten. Vooral één graf valt op door de uitzonderlijke hoeveelheid bijgiften. De mix van typisch Romeinse voorwerpen en (Bataafse) ruiterwapens doet vermoeden dat we hier te maken hebben met iemand uit de top van de Romeins-Bataafse samenleving, wellicht in de kringen van Batavenleider Julius Civilis.
Fraaie verzameling vondste
n uit één graf, waarschijnlijk van een hoge Romeinse officier van Bataafse komaf. (Valkhof Museum)
Geposeerde foto van grafgravers en hun ‘buit’ in 1907. (Rijksmuseum van Oudheden)
Niet alle graven waren zo rijk – de meeste bestonden slechts uit een urn met as en enkele bijgiften. Veel graven zijn bij de stadsuitbreiding van Nijmegen in de 20e eeuw verloren gegaan. Toezicht was er nauwelijks, grondarbeiders en schatgravers hadden vrij spel. Om toch wat van het erfgoed te redden (en zijn collectie uit te breiden), bood de industrieel Gerard Kam een klein bedrag voor elk voorwerp dat hem werd aangeboden. Daarmee werden de voorwerpen weliswaar gered, maar de roofzucht juist aangemoedigd. Hoe dan ook vormt de collectie Kam een belangrijke basis voor Museum Kam en daarmee ook van het huidige Valkhof Museum.
Een andere topvondst uit het grafveld is een loden sarcofaag met het skelet van een vrouw, gevonden in de Burchtstraat. Al snel werd de vrouw 'Loden Lady' genoemd. Ze moet een rijke dame zijn geweest. Recent onderzoek heeft uitgewezen dat ze niet is begraven in de 4e eeuw, zoals tot voor kort werd aangenomen, maar rond 200. Dat maakt de vondst nog extra bijzonder, want in die periode waren lijkbegravingen nog hoogst ongebruikelijk. Analyse van de bijgiften en versleten ruggenwervels doen vermoeden dat ze actief is geweest als kapster, in dienst van rijkelui.
De Loden Lady in haar graf. (Bureau Archeologie Gemeente Nijmegen)
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Koster, A., 2013. The Cemetery of Noviomagus and the Wealthy Burials of the Municipal Elite. Nijmegen.
- Heijden, P. van der, 2016. Grens van het Romeinse Rijk. De Limes in Gelderland. Utrecht.
- Hendriks, J. e.a., 2024. Het graf van de Loden Lady in de Burchtstraat. Een opgraving door Romeinse en jongere lagen in het centrum van Nijmegen, van Ganzenheuvel tot aan Kelfkensbos. Nijmegen.
Meer Nijmegen
-
Nijmegen - Kops Plateau
Nijmegen - Kops Plateau
Op deze buitengewoon strategische plek, uitkijkend over het Rivierengebied, stond een van de eerste Romeinse militaire versterkingen van ons land.
-
Nijmegen - Legioenplaats
Nijmegen - Legioenplaats
De Hunerberg is de eerste plek in Nederland waar de Romeinen zich permanent vestigden. Hier legden ze in het jaar 19 voor Chr. een enorm legerkamp aan voor 2 of 3 legioenen.
-
Nijmegen - Valkhof
Nijmegen - Valkhof
Meer dan twee eeuwen na de brand in Oppidum Batavorum namen de Romeinen het Valkhof opnieuw in gebruik. Eind 3e eeuw legden ze hier een fort aan, een castellum.
-
Nijmegen - Oppidum Batavorum
Nijmegen - Oppidum Batavorum
Rond 12 v.Chr. begonnen de Romeinen met de aanleg van een stedelijke nederzetting in de buurt van de Valkhofheuvel. Deze nederzetting komt in de Romeinse geschriften voor als ‘Oppidum Batavorum’, de hoofdstad der Bataven.
-
Nijmegen - Aquaduct
Nijmegen - Aquaduct
In 2021 zijn delen van het aquaduct van Berg en Dal naar Nijmegen op de lijst van UNESCO werelderfgoed geplaatst. Op Nijmeegs grondgebied liggen drie elementen (‘aardwerken’) van dat aquaduct.
-
Nijmegen - Masker
Nijmegen - Masker
Een van de bekendste vondsten van Nijmegen is een Romeinse, verzilverde gezichtshelm. Het masker is in 1915 (of vlak daarvoor) gevonden op een grindbed in de Waal bij Nijmegen.
-
Nijmegen - Noviomagus
Nijmegen - Noviomagus
Nijmegen is met afstand de oudste, grootste en belangrijkste stad op Nederlands grondgebied. Ulpia Noviomagus was hèt logistiek centrum voor het meest westelijke gedeelte van de limes.
-
Nijmegen - Winkelsteeg
Nijmegen - Winkelsteeg
De Winkelsteeg is het jongste ontwikkelingsgebied van Nijmegen. Archeologisch onderzoek toont aan dat hier in de Romeinse tijd een flinke nederzetting lag.
-
Nijmegen - Noord
Nijmegen - Noord
Nijmegen-Noord is na Leidsche Rijn de grootste VINEX-locatie van ons land. De vele nieuwbouwprojecten hebben geleid tot een grote toename van archeologisch onderzoek.
Wat kan ik doen in de buurt?
-
De Bastei Centrum voor natuur en cultuurhistorie
De Bastei Centrum voor natuur en cultuurhistorie
Waalkade 83
6511 XR Nijmegen
