Oorlog en vrede
Lesmodule - Achtergrondinformatie
In tv-series en films zie je de Romeinen heel vaak oorlog voeren. Het lijkt wel alsof ze daar de hele tijd mee bezig waren. Maar is dat wel zo? Nou nee, eigenlijk niet. Hieronder proberen we dat uit te leggen.
Je moet bedenken dat de Romeinse tijd heel lang heeft geduurd, bijna vijf eeuwen. Verreweg het grootste deel van de tijd was het vrede, vooral in de eerste drie eeuwen. Soms was er wel een gevecht, maar als dat helemaal aan de andere kant van het Romeinse Rijk was, merkte je daar niks van. De meeste soldaten hebben tijdens hun diensttijd van 25 jaar helemaal geen veldslag meegemaakt. En ook de bewoners hadden het over het algemeen rustig. De Romeinen noemden dat Pax Romana, de Romeinse vrede.
De Romeinse tijd kende een lange tijd van vrede waarin rustig werd geleefd.
Romeinen en Bataven werden elkaars tegenstanders tijdens de Bataafse Opstand.
Zo’n lange tijd van vrede was best knap. De samenlevingen waren vroeger over het algemeen veel gewelddadiger dan nu. Dat geldt overigens ook voor de Romeinen zelf. Zo raakte Caesar in de eerste eeuw voor Christus in oorlog met Gallische stammen in Frankrijk. Aan beide kanten werd veel geweld gebruikt. Althans, zo schrijft Caesar er zelf over. Sommigen beweren dat Caesar ook in Nederland is geweest en hier twee Germaanse stammen heeft uitgemoord, de Tencteren en de Usipeten. Maar de meeste archeologen zijn het hier helemaal niet mee eens. Er zijn in Nederland nooit sporen gevonden van Romeinse soldaten uit de tijd van Caesar.
De Romeinen hebben ons land niet ‘veroverd’. Hier woonden Bataven die al vrienden waren van de Romeinen. De Bataven leverden soldaten voor Romeinse hulptroepen en zelfs ook voor de persoonlijke lijfwacht van de keizers in Rome. Dat ging honderd jaar goed, totdat er in het jaar 69 een opstand kwam. Dat ging er heftig aan toe. Maar na een jaar was deze Bataafse Opstand weer voorbij en bleef het weer heel lang vrede.
Andere volkeren waren vaak bang voor de Romeinen. Als eersten in de geschiedenis hadden de Romeinen een groot leger van beroepssoldaten. Daarvoor (en vaak ook daarna) bestond een leger vooral uit boeren die in het geval van oorlog ten strijde moesten trekken. Omdat Romeinse soldaten er een beroep van maakten, konden ze elke dag goed trainen. Zo werden ze heel sterk, zowel individueel als samen. Overigens brachten ze het grootste gedeelte van de tijd door met andere klusjes, zoals het aanleggen van wegen en het bouwen van steden.
De Romeinen hadden een groot leger van goed getrainde soldaten met slimme gevechtsmethodes, zoals de schildpadformatie.
Lessuggestie
-
Het Romeinse leger
Het Romeinse leger
Met Romeinse soldaten viel niet te spotten. Het Romeinse leger was goed georganiseerd en goed getraind. Het was een echte vechtmachine.
Lesaanbod bij het thema - Van aanbieders in heel Nederland
-
Schoolbezoek Museum Romeins Halder
Schoolbezoek Museum Romeins Halder
Leerlingen ontdekken de Romeinse invloed op de omgeving van Halder (Noord-Brabant) in de eerste twee eeuwen van onze jaartelling.
-
De Romeinse Limes - Meer dan Romeins
De Romeinse Limes - Meer dan Romeins
In deze digitale les wordt duidelijk hoe de Romeinse Limes tot stand is gekomen. Ook geeft het een eerste indruk van de Romeinse samenleving als multiculturele samenleving, waarin mensen leefden die uit alle windstreken afkomstig waren.
-
De Romeinen in Noord-Brabant
De Romeinen in Noord-Brabant
Leerlingen gaan zelfstandig aan de slag met échte Romeinse voorwerpen die door de Romeinen in Brabant zijn gebruikt. Aan de hand van voorwerpen en de daarbij behorende werkbladen leren ze over de verschillende aspecten van het leven in de Romeinse tijd.
-
Op zoek naar de Romeinen
Op zoek naar de Romeinen
De leerlingen gaan met een educatief medewerker mee op zoek naar de Romeinen. Ze zien zwaarden, munten en sieraden, die archeologen in de grond vonden. Ook kunnen ze soldatenhelmen passen en voelen hoe zwaar een maliënkolder was. Ook mogen de leerlingen z
-
Legend of Lucius
Legend of Lucius
'Legend of Lucius’ speelt zich af in Romeins Woerden. Lucius vertelt dat een van zijn voorouders ten onrechte is beschuldigd van een misdrijf. Door tijdens de (digitale) speurtocht het misdrijf op te lossen, kan de dader worden gevonden.
-
Terug naar de Romeinen
Terug naar de Romeinen
In de museumles 'Terug naar de Romeinen' maken de leerlingen van groep 5 kennis met de vroegste geschiedenis van hun eigen woonplaats. De kinderen komen van alles te weten over Forum Hadriani en ze ontdekken waarom dit zo'n belangrijke plek was.
-
Romeinse leskist
Romeinse leskist
Door de Romeinse leskist in de klas te halen maken leerlingen op een praktische manier kennis met het Romeinse leven. De leskist is gevuld met Romeinse replica's die passen bij diverse thema's zoals het Romeinse leger, eten en drinken, de Romeinse vrouw.
-
Ceuclum, Cuijk in de Romeinse tijd
Ceuclum, Cuijk in de Romeinse tijd
Door middel van een leskist met tal van Romeinse objecten voor in de klas en een bezoek aan Museum Ceuclum, maken leerlingen kennis met de geschiedenis van Cuijk in de Romeinse tijd.
-
Kruip in de huid van een Romein
Kruip in de huid van een Romein
In Huis van Hilde maken leerlingen kennis met het dagelijks leven in Noord-Holland in de Romeinse tijd. Ze worden zich bewust hoe de mensen, Friezen en Romeinen, in deze omgeving leefden.
-
Ontdek het verleden
Ontdek het verleden
Het programma voor het basisonderwijs in Museum Hoge Woerd bestaat uit een concept van 22 modules op verschillende niveaus. Reis mee door de tijd, ontdek het Romeinse schip, verken het castellum en daal af in 3000 jaar geschiedenis.
-
Word een Romeinse soldaat!
Word een Romeinse soldaat!
Baroen verzorgt militair historische kinderactiviteiten. Leerlingen volgen een trainingsprogramma waarin de meest belangrijke taken van een Romeinse soldaat aan bod komen: het vechten met het individuele wapen en het samenwerken in een formatie.
-
Wonen in een Romeins Marskamp
Wonen in een Romeins Marskamp
Deze les is een introductie over het bezoek van de Romeinen aan Ermelo, de vondsten die gedaan zijn en de locatie waar ze geweest zijn. Er is een minitentoonstelling in de klas en we gaan samen naar het Marskamp op de heide.
-
Romein in de klas
Romein in de klas
Een docent gekleed in Romeinse kleding komt in de klas en vertelt over de Romeinse tijd aan de hand van replica’s. Kinderen mogen objecten aanraken, uitproberen, kleding passen en leren zo spelenderwijs een beeld te vormen van de Romeinse tijd.
-
Het Houten Zwaard
Het Houten Zwaard
"Het Houten Zwaard" is een korte film over de bliksemcarrière van een jonge Bataafse gevangene die wordt opgeleid tot gladiator om te vechten in de arena's van Noviomagus (Nijmegen) en Vetera (Xanten). Bij de film zijn thematische lespakketten ontwikkeld.
-
Corbvlo in de klas
Corbvlo in de klas
Met het programma "Corbvlo in de klas" maken leerlingen tijdens een gastles of lezing van een Centurio en eventueel ook een Romeinse vrouw kennis met allerlei aspecten van het Romeinse leven.
Verdieping bij het thema
-
Podcast | Miles away from home
Podcast | Miles away from home
Marenne Zandstra promoveerde in 2019 op een onderzoek naar de samenstelling en verspreiding van het Romeinse leger over het gebied langs de Neder-Rijn in de eerste eeuw na Christus. Hierover verscheen een podcast in de serie 'De Limes leeft'. Het proefschrift is ook te downloaden via Radboud Universiteit Nijmegen.
-
Column | De Bataafse Opstand
Column | De Bataafse Opstand
De Bataafse Opstand is niet alleen de allereerste opstand van Nederland, maar ook politiek de meest misbruikte. Dat duurde tot ver in de negentiende eeuw.
-
Artikel | Opstandige Bataven
Artikel | Opstandige Bataven
Opstanden zijn een geliefd onderwerp in de geschiedschrijving, zeker aan de kant van de opstandelingen. De Opstand van de Bataven (69/70 na Chr.) behoort tot één van de beroemdste verhalen in onze vaderlandse geschiedenis.
-
Blog | Flevum en de Friese opstand
Blog | Flevum en de Friese opstand
Al praten we over de Romeinse forten en heldhaftige veldslagen in Nederland, dan komt ‘De Bataafse Opstand’ vaak voor. Maar heb je al eens iets gehoord over Castellum Flevum en de opstand van de Friezen?
Tips bij het thema - Filmpjes, boeken, websites, afbeeldingen en meer
-
Online Romeinse spellen
Online Romeinse spellen
Online speerwerpen, ballista schieten en meer interactieve spellen en opdrachten.
-
Archeologie van Nederland | Romeinse tijd
Archeologie van Nederland | Romeinse tijd
Op de website van het Rijksmuseum van Oudheden website vind je heel veel pagina’s met informatie over de Romeinse tijd aan de hand van de voorwerpen uit de collectie.
-
Topstukken uit het Rijksmuseum van Oudheden
Topstukken uit het Rijksmuseum van Oudheden
Op de website van het Rijksmuseum van Oudheden website vind je hele mooie voorwerpen uit de Romeinse tijd in Nederland.
-
Collectiezoeker Rijksmuseum van Oudheden
Collectiezoeker Rijksmuseum van Oudheden
In de collectiezoeker van het Rijksmuseum van Oudheden vind je ruim 19.000 voorwerpen uit de Romeinse tijd in Nederland.
-
Uitrusting van een Romeinse soldaat
Uitrusting van een Romeinse soldaat
Placidus, een Romeinse soldaat gelegerd aan de limes, laat in dit filmpje zien wat een soldaat bij zich draagt aan uitrusting, wapens en persoonlijke bezittingen.
-
Museum Het Pakhuis
Museum Het Pakhuis
De Romeinen waren in Ermelo! Bezoek de tentoonstelling 'Oog in oog met de Romeinen'. Volg een opleiding tot legionair, schuif aan bij een Romeinse kookles en ontdek van alles over de sporen die 5000 soldaten op de hei in Ermelo achterlieten.
-
Klokhuis Romeinse Limes
Klokhuis Romeinse Limes
In de serie Het Klokhuis maakt geschiedenis wordt de geschiedenis van Nederland verteld. Klokhuis dook ook al in 2014 in de geschiedenis van de Romeinse Limes.
-
Welkom bij de Romeinen
Welkom bij de Romeinen
In de komische talkshow Welkom bij de Romeinen ontvangt Dorine Goudsmit beroemde gasten uit de tijd van de Romeinen. Ze zijn al eeuwen dood, maar voor Dorine maken ze graag een uitzondering.
-
Vroeger enzo - Het oude Rome
Vroeger enzo - Het oude Rome
Rome was de hoofdstad van het grote Romeinse rijk. De stad stond vol indrukwekkende gebouwen, tempels, theaters en thermen. De Romeinen hadden al baden met warm water (thermen) en centrale verwarming. Het water kwam de stad in via aquaducten.
-
Professor Kleinbrein - Romeinen
Professor Kleinbrein - Romeinen
Professor Kleinbrein vertelt je alles wat je wilt weten over de Romeinen: van de vele veldslagen tot het dagelijkse leven, van de grote keizers tot de gladiatoren, van de rijke banketten tot een middag in het theater.
-
Het dagboek van Nurdius Maximus in de Lage Landen
Het dagboek van Nurdius Maximus in de Lage Landen
Nurdius vertelt in zijn dagboek hoe hij met zijn vader afreist naar de Lage Landen. Ze gaan de daar wonende barbaren de Romeinse beschaving bijbrengen. Maar dan wordt Nurdius verliefd op een barbaars meisje.
-
De rode wolf
De rode wolf
Het is 55 v. Chr. Het leger van Julius Caesar is in het noorden om de Germaanse stammen te onderwerpen. Maar dat gaat minder makkelijk dan ze gedacht hadden.
-
Archeon
Archeon
Kom héél dichtbij de Romeinen en bezoek het Romeins Museum. In themapark het Archeon stap je in de geschiedenis. Ontdek zelf hoe het vroeger was!
-
Rijksmuseum van Oudheden
Rijksmuseum van Oudheden
In het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, kun je allerlei schatten uit de Romeinse tijd bewonderen. Kom ze zelf bekijken en leer zo meer over de Romeinen en de Romeinse tijd!
-
Vensterplaat Romeinse Limes
Vensterplaat Romeinse Limes
Ga op ontdekkingstocht met de vensterplaat over de Romeinse Limes van entoen.nu. Een leuke, interactieve ontdekplaat, die vol staat met filmpjes, afbeeldingen, foto’s en andere interessante informatie.