Wijnaldum
De site Wijnaldum bestaat uit zes naast elkaar liggende terpen op een oost-west lopende verhoging in het landschap, een zogeheten kwelderwal. Pas in de tweede eeuw kon men dit gebied koloniseren, toen het kweldergebied voldoende was aangeslibd. Wijnaldum groeide daarna vrij snel. Sporen van metaalbewerking uit de 3e eeuw verraden de aanwezigheid van ambachten en dus een zekere mate van arbeidsverdeling; in Friesland woonden zeker niet alleen maar boeren.
Wijnaldum kreeg zijn grootste roem in de tweede bewoningsfase, nadat de ‘nieuwe Friezen’ in de 5e eeuw de terpen herbevolkten. Archeologisch pronkstuk is een prachtig bewerkte fibula uit de 7e eeuw, met daarin rode stukjes granaat uit India. Overigens komen uit deze vroegmiddeleeuwse laag ook tal van Romeinse vondsten, zoals scherven van terra sigillata die een tweede leven kregen als speelsteen, netverzwaring en hanger.
Schematische doorsnede van de terp Wijnaldum-Tjitsma in de Romeinse tijd. Grijs = kwelder, rood = opeenvolgende dijkjes, groen = kunstmatige verhogingen; bruin = waterputten en boerderij. Bron: Gerrets 2010, bewerkt.
Prachtig bronzen beeldje, gevonden in Wijnaldum. Collectie RMO.
De archeologische opgraving van de terp Wijnaldum-Tjitsma in de jaren ’90 bood een van de weinige kansen om de verschillende fasen van een terpaanleg goed in kaart brengen. De resultaten stemmen grotendeels overeen met ervaringen in Peins en Dongjum. Eerst legde men een dijkje aan, bestaande uit plaggen die waren gestoken in de directe omgeving. Het dijkje bereikte na verschillende ophogingen een hoogte van 1 meter. Bewijzen voor akkerland, zoals in Peins en Dongjum, zijn hier echter niet gevonden. Bovenop de dijk legde men vervolgens een rechthoekig platform of huispodium aan met een hoogte van 1,25 m en een lengte van 23 m, waar later een woonstalboerderij verrees. Het huispodium breidde zich tenslotte uit tot een (kern)terp. De verschillende stappen beslaan enkele jaren en maken de indruk van een planmatige opzet.
Bronnen en verwijzingen
Websites
Literatuur
- Besteman, J., J. Bos, D. Gerrets, H. Heidinga & J. de Koning, 1999. The excavations of Wijnaldum. Reports on Frisia in Roman and Medieval times. Volume I. Rotterdam.
- Gerrets, D., 2010. Op de grens van land en water. Dynamiek van landschap en samenleving in Frisia gedurende de Romeinse tijd en de Volksverhuizingstijd. Groningen.
- Nieuwhof, A. & T. Volkers, 2015. ‘Luxe servies? Terra sigillata ten noorden van de limes.’ In: Archeobrief 19, nr, 1, pp. 26-32.
Meer plaatsen in Friesland
-
Winsum
Winsum
De terp Bruggeburen in Winsum (Friesland) speelde in het begin van de jaartelling een belangrijke rol in het contact tussen de Romeinen en Friezen.
-
Tolsum
Tolsum
Amper zes kilometer van Winsum, in Tolsum, is begin 20e eeuw een schrijfplankje gevonden met daarop de tekst van een contract.
-
Beetgum
Beetgum
Het Friese plaatsje Beetgum geniet bekendheid door de hier gevonden geloftesteen voor de Germaanse godin Hludana.
