Herwen - De Bijland
De Bijland in de gemeente Zevenaar is een van de spannendste limeslocaties van Nederland. Hier lag hoogstwaarschijnlijk een castellum, maar de resten daarvan liggen op de bodem van de huidige recreatieplas. Nog altijd ligt op de bodem een brede strook (bouw)puin waar de baggeraar niet doorheen komt
Van het fort in de Bijland weten we de naam via archeologische bronnen. Op deze plek vonden archeologen namelijk een gedenksteen van de legionair Marcus Mallius die begraven is in Carvium ad molem, Carvium aan de dam. Dat moet dezelfde dam zijn die we kennen uit historische bronnen. Vlak voor het begin van de jaartelling liet generaal Drusus deze dam aanleggen op de toenmalige splitsing van Rijn en Waal. Hij wilde hiermee meer water naar de Rijn laten stromen, zodat deze beter bevaarbaar werd. Marcus Mallius was afkomstig uit Genua en maakte deel uit van het Eerste Legioen. Hij stierf na 16 dienstjaren op 35-jarige leeftijd, en werd dus begraven in Carvium bij de dam. Tacitus meldt dat Drusus de dam aanlegde en dat Julius Civilis, leider van de Bataafse Opstand, deze dam in het jaar 70 weer vernielde.
Grafsteen van Marcus Mallius. Collectie: Museum Het Valkhof
Sondering (grondonderzoek) op de Bijland. Bron: Jan Verhagen
Het lijkt in eerste instantie verwarrend dat Carvium aan de verkeerde kant van de Rijn ligt, op de rechteroever, maar men moet bedenken dat Waal en Rijn hier in de loop der tijd flink hebben gemeanderd. Nog twee eeuwen geleden lag de splitsing van Rijn en Waal een flink eind oostelijker en stroomde de Waal ten noorden van de huidige vindplaats. Nog altijd ligt hier een strang (dode rivierarm) met de naam 'Oude Waal'
De bezetting van het castellum liep door tot eind derde eeuw. Mogelijk was het ook in de vierde eeuw in gebruik. In Herwen is als markering een replica van de grafsteen van Marcus Mallius geplaatst. De originele steen staat in Museum Het Valkhof in Nijmegen.
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Bogaers, J. & C. Rüger. Der niedergermanische Limes. Materialen zu seiner Geschichte. Köln 1974.
- Willems, W. et al (red.). Nijmegen. Geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Deel I: Prehistorie en Oudheid. Nijmegen 2005.
- Heijden, P. van der. Grens van het Romeinse rijk. De limes in Gelderland. Utrecht 2016.
Video
