Alem
Alem vormt met het aangrenzende Rossum een heel cluster (microregio) van archeologische vindplaatsen. Door de eeuwenlange, onstuimige werking van de rivieren is het Romeinse landschap nogal veranderd en zijn veel archeologische sites aangetast, dan wel overdekt met een dikke laag klei. Voor onze kennis van de Romeinse tijd zijn we vaak afhankelijk van vondsten tijdens klei- en zandafgravingen, zoals ook in Alem. Op deze wijze zijn talloze vondsten boven water gekomen. Ze vertonen veel overeenkomsten met de vondsten uit de Lithse Ham bij Kessel [link], net aan de andere kant van de Maas in Noord-Brabant.
Helm uit Alem (Hemert 2010, 36)
Een mooie groepsfoto van baggervondsten uit Alem (Rijksmuseum van Oudheden)
Uit de zandafgravingsplas Marensche Waarden bestaan ook twee betrouwbare meldingen van scheepsvondsten. Bij een van de twee lagen volgens ooggetuigen ook veel amforen, waaronder complete exemplaren. Het geheel doet denken aan schip dat is gezonken met nog een deel van de lading aan boord. Helaas zijn alle vondsten verloren gegaan. Naast deze scheepsresten zijn er ook honderden andere vondsten gedaan zoals munten, fibula’s, armbanden, ijzeren gereedschap, sleutels en wapens. Ze dateren vanaf het begin van de jaartelling, toen de hier wonende Bataven deel uitmaakten van Romeinse hulptroepen.
Een andere opvallende vondst is die van een helm, in 1960 ontdekt tijdens baggerwerkzaamheden in de Oude Maas bij Alem. Op de nekplaat staan de namen van twee achtereenvolgende eigenaars: Valerius Maximus uit de centurie van Servatus, en Marcus Rufus uit de centurie van Gratus. Een centurie is een onderdeel van een legioen, dus niet de hulptroepen. De helm wordt gedateerd in de eerste eeuw. De klinknagels aan de zijkanten horen bij de bevestiging van (inmiddels verloren gegane) wangkleppen. De kokertjes aan de zijkanten dienden om veren in te prikken, een gebruikelijke helmversiering in die tijd.
Vroeg-Romeinse spatha, het zwaard van een (Bataafse?) ruiter van de Romeinse hulptroepen (Rijksmuseum van Oudheden)
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Hemert, J. van, 2010. Het rivierenknooppunt bij Rossum/Alem opnieuw bezien. Rossum-Het Klooster en Alem-De Marensche Waarden in de Late IJzertijd en Romeinse tijd. Thesis VU, Amsterdam.
- Heijden, P. van der, 2020. ‘Romeinse schepen in het Gelderse rivierengebied. Deel I: een inventarisatie.’ In: Archeologie in Nederland 4, nr. 2, 24-33.
- Heijden, P. van der & E. Verhelst, 2020. ‘Romeinse schepen in het Gelderse Rivierengebied. Deel 2: rivierlopen en scheepsroutes. In: Archeologie in Nederland 4, nr. 3, 16-25.
Meer Regio Bommelerwaard
-
Alem wijaltaren
Alem wijaltaren
Alem en Rossum vormen samen een aaneenschakeling aan vindplaatsen. Op een van die vindplaatsen kwamen in 1960 twee wijaltaren tevoorschijn, mogelijk horend bij een heiligdom.
-
Rossum
Rossum
Rossum en Alem vormen een aaneenschakeling aan vindplaatsen. Door de eeuwenlange, onstuimige werking van de rivieren is het Romeinse landschap nogal veranderd en zijn veel archeologische sites aangetast, dan wel overdekt met een dikke laag klei.
-
Delwijnen
Delwijnen
Nabij Delwijnen zijn de resten gevonden van een grafveld uit de Romeinse tijd. Helaas is er nooit een publicatie over verschenen.
