Herwen | De Bijland
Recreatieplas de Bijland is ontstaan door baggerwerkzaamheden vanaf de jaren ’20 van de vorige eeuw. Daarbij kwamen talrijke Romeinse voorwerpen boven water, zeer waarschijnlijk van een Romeins fort en bijbehorende nederzetting (vicus) en grafveld. Een van de vondsten was een grafsteen voor de legionair Marcus Mallius uit Genua. Volgens de inscriptie is hij begraven te Carviumad molem, wat ‘bij de dam’ betekent. Het castellum heette kennelijk Carvium, en de dam werd vlak voor het begin van de jaartelling aangelegd op de splitsing van Rijn en Waal door veldheer Drusus. Daarmee wilde hij meer water door de Rijn laten stromen.
Replica van de grafsteen voor de legionair Marcus Mallius op de dijk. (RomeinenNU)
Deze verzilverde zwaardschede is gevonden in de Bijlandse Waard. (Rijksmuseum van Oudheden)
Tot de topvondsten behoort een verzilverde zwaardschede. Een andere opvallende vondst is een altaarsteen, gewijd aan Jupiter in opdracht van de prefect (bevelhebber) Marcus Valerius Chalcidicus. Het toeval wil dat deze naam ook voorkomt op een inscriptie uit de buurt van het Spaanse Cordoba. Daar was Marcus Valerius Chalcidicus in het jaar 196 procurator (gouverneur) in de provincie Zuid-Spanje. Hij zal ruim 20 jaar eerder het commando hebben gevoerd over het cohort in Carvium. Uit de vondsten blijkt dat Carvium in functie bleef tot eind 3e eeuw, zoals ook alle andere castella in Nederland.
In de bodem van de huidige plas zullen nog flink wat resten liggen van het fort en de vicus, onder andere een brede strook (bouw)puin waar de baggeraar niet doorheen kwam. Ook in het dorp Herwen zelf zijn aanwijzingen zitten nog resten van (eerdere?) legerkampen in de grond. Om die reden is Herwen opgenomen op de unesco-lijst van werelderfgoed, als deel van de Neder-Germaanse limes. Informatiepanelen rond de Bijland geven uitleg over de geschiedenis van de plek. Op de Herwense Dijk staat een replica van de grafsteen van Marcus Mallius en op de oever van de plas staat een kunstwerk, de Romeinse Baadster.
Impressie van het fort Carvium met de (strek)dam. Inmiddels weten we dat het splitsingspunt van Rijn en Waal een paar honderd meter verderop heeft gelegen. (tekening Mikko Kriek)
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Heijden, P. van der, 2016. Grens van het Romeinse Rijk. De Limes in Gelderland. Utrecht.
Video
Meer Regio Achterhoek en Liemers
-
Angerlo - Boomstamboot
Angerlo - Boomstamboot
In juni 1965 stonden twee schooljongens te kijken bij werkzaamheden voor de aanleg van het gemaal Bevermeer. Een dragline had zojuist een bouwput uitgegraven, waarbij een houten voorwerp tevoorschijn kwam: een boot.
