Topstuk | Een Romeinse ruiterhelm uit Vechten (Utrecht)
Archeologisch topstuk van het Rijksmuseum van Oudheden | Deze bronzen cavaleriehelm is in 1977 gevonden door amateurarcheologen bij werkzaamheden ter verbreding van de A12, in de omgeving van Bunnik-Vechten. Hier lag, langs de Rijn, van de eerste tot en met de derde eeuw na Chr. het Romeinse fort Fectio. Dat was destijds, inclusief de omliggende bewoning, de grootste plaats langs de Romeinse Rijn in Nederland. Het fort was de thuisbasis van de ruiterijeenheid ala I Thracum, met manschappen uit de regio Bulgarije.
De vorm van de helm lijkt op een zogeheten Phrygische muts, met een iets afhangende punt. In de Romeinse beeldende kunst werd die vaak gebruikt om mensen uit het oosten (Turkije, Roemenië, de Balkan) aan te duiden. De punt van de helm steekt licht naar voren en loopt uit in een fraai uitgewerkte adelaarskop. De helm is vermoedelijk niet rechtstreeks op het hoofd gedragen maar over een andere, gladde, helm geschoven, als een soort decoratieve hoes. Ook had de oorspronkelijke helm een gezichtsmasker.
Al met al is de helm uit Vechten een uniek stuk en wetenschappelijk gezien zeer interessant. Van de (slechts) vier ruiterhelmen die in Nederland uit de derde eeuw bekend zijn, heeft geen andere deze uitzonderlijke vorm. Zo’n zeventienhonderd jaar geleden nadat een ruiter van ala I Thracum er de sier mee maakte in fort Fectio, is hij te bewonderen in het Rijksmuseum van Oudheden.
Afbeelding: © Rijksmuseum van Oudheden
