Verhaal uit Gelderland: de Romeinse villa van Ewijk

3 december 2020

Omstreeks het jaar 50 vestigen de Romeinen zich in ons land. Noviomagus wordt een van hun belangrijkste steden. De Rijn is de noordgrens van hun rijk. Hierlangs bouwen ze forten. In Nijmegen is een belangrijk fort met een grote troepenmacht. Voor deze soldaten is veel eten nodig. Dat moet uit de kleine dorpen rondom Nijmegen komen. Maar de boeren kunnen niet zoveel produceren. Daarom bouwen de Romeinen zelf ook grote boerderijen.

Een vreedzame samenleving

In die tijd wonen hier de Bataven, een Germaanse stam. Hun dorpen bestaan slechts uit een paar boerderijen. De Bataven en de Romeinen gaan vreedzaam met elkaar om. De Bataafse boeren verkopen hun producten op de markt in Nijmegen. Romeinse soldaten trouwen soms met Bataafse meisjes en Bataafse mannen nemen zelfs dienst in het Romeinse leger. Toch is niet alles koek en ei: in het jaar 69 komen de Bataven tegen de Romeinen in opstand. Ook rondom Nijmegen wordt hard gevochten. De Bataven winnen. Maar de overwinning is niet van lange duur. De Romeinse keizer stuurt het tiende legioen naar Nijmegen. Dit is een troepenmacht van wel 6000 soldaten. De Romeinen worden weer de baas.

Meer voedsel nodig

Nog meer soldaten in Nijmegen betekent ook dat er nog meer eten moet komen. De Bataven kunnen onmogelijk al dat voedsel produceren. De Romeinen besluiten daarom zelf ook voedsel te gaan verbouwen. De Bataven hebben kleine akkers en zijn zelfvoorzienend. De Romeinen pakken het veel grootschaliger aan. Ze brengen veel land in cultuur. Hun boerderijen zijn tientallen hectaren groot. Ze verbouwen vooral graan. Ze hebben ook veel betere landbouwwerktuigen. Ze bouwen grote stenen boerderijen.

Eenvoud versus luxe

De Bataven kijken hun ogen uit. Hun boerderijen zijn heel eenvoudig. Ze hebben een houten geraamte. De muren bestaan uit vlechtwerken van wilgentenen, opgevuld met leem. Mensen en de dieren wonen samen onder één dak. De Romeinse bouwwerken kun je eigenlijk geen boerderij meer noemen. Het zijn grote uit steen opgetrokken villae. Ze zijn van binnen prachtig versierd met mozaïeken op de vloer. De muren zijn met bloemen beschilderd of met kleurige kleden behangen. Overal staan ligbanken en andere meubels. Ook is er een badhuis. De vloer hiervan is uitgediept en gevuld met warm water. In de stookruimte staan een ketel om het water te verwarmen. Dit water loopt in buizen onder de vloer door naar het badhuis.

Opgravingen in Ewijk

In Ewijk wordt vanaf 2013 de wijk Keizershoeve gebouwd. Archeologen hebben op deze plek al eerder stukjes marmer en mozaïek ontdekt. Ze vermoedden toen dat hier een Romeinse villa heeft gestaan. Bij nieuwe opgravingen ontdekken ze dat het om een heel grote villa met een aantal bijgebouwen gaat. Ze kunnen niet precies de plattegrond ontdekken. Ze graven een goot op, die ervoor zorgde dat het water uit het badhuis van de villa weg kon stromen. Een gedeelte van deze goot is nu te zien in het Beuningse gemeentehuis. Besloten wordt om voorlopig niet verder te graven en de vondsten pas later uit de grond te halen. Op de plek waar het hoofdgebouw gestaan heeft is nu een park aangelegd. Dit is als archeologisch monument aangemerkt. Hierop mag niet gebouwd worden.

Dit verhaal over de Romeinse tijd in Gelderland is afkomstig van MijnGelderland.nl. Hier vind je nog veel meer boeiende achtergrondverhalen.