Romeinse weg naar hart van Utrecht ontdekt

Tussen een woud aan betonnen heipalen komen de eerste sporen van de Romeinse weg tevoorschijn.

In Utrecht is bij bij archeologisch onderzoek in de Merwedekanaalzone vorige week de weg naar het  Romeinse fort op het Domplein ontdekt. Het gaat om een aftakking van de limesweg. Deze ‘A1 van Romeins Nederland’ verbond alle forten langs de noordgrens van het Romeinse rijk (limes) met elkaar. De ontdekking is van groot belang voor onze kennis van Romeins Utrecht en het grenslandschap eromheen.

Richting het Domplein

De limesweg blijkt onder de voormalige bedrijfspanden in de Merwedekanaalzone goed bewaard te zijn. De palenrijen die de verhoogde weg bijeenhielden zijn nog goed te reconstrueren aan de hand van grondverkleuringen en restanten van paalpunten, dieper in de grond. De bermgreppels vertonen diverse fasen van aanleg en onderhoud van de weg. Bij elkaar was de zone van de weg, met zijstroken voor het transport van vee, 30 meter breed. Het zijn de bermgreppels die nu aantonen dat er op deze plek een zijweg aftakte van de limesweg. Deze nieuwe weg blijkt precies uitgelijnd op het Domplein. De archeologen zijn er daarom van overtuigd dat de aftakking naar het Romeinse fort van Utrecht doorloopt. "De ontdekking van deze aftakking in combinatie met de gedane vondsten laat opnieuw zien dat het belangrijk is, om in een vroeg stadium van ruimtelijke ontwikkeling archeologisch onderzoek te doen. Archeologie leert ons over onze stad en de omgeving in vroegere tijden. Deze informatie wordt meer dan eens gebruikt in de verdere ontwikkeling van de stad. Zo verbindt erfgoed het verleden met heden." Aldus Rachel Streefland, wethouder Erfgoed.

De Romeinse limesweg (rode lijn) met aftakking naar het fort op de Hoge Woerd (links), het fort op het Domplein (midden) en het fort bij Vechten (rechts). In Nederland vormde de Oude Rijn (blauwe lijn) de noordgrens van het Romeinse Rijn.

Bijzondere vondsten

Ook zijn er inmiddels een paar bijzondere vondsten te melden. Zo is er een onderdeel gevonden van het tuig voor een kar of wagen, getrokken door paarden of ossen. Bijzonder is een massief zilveren, fraai versierde kop van hoogstwaarschijnlijk een haarnaald, door vrouwen gebruikt om hun haar of hoofddeksel mee vast te zetten. Ook is er een ijzeren punt van een ballistapijl gevonden, bedoeld voor het gevreesde Romeinse geschut.

Onderzoek

Het archeologisch onderzoek vindt sinds 20 november plaats in Merwede (deelgebied 5) van de Merwedekanaalzone. Het terrein wordt op dit moment bouwrijp gemaakt voor de bouw van woningen. Het was al bekend dat de limesweg door het zuiden van de bouwlocatie loopt. Daarom vindt in opdracht van ontwikkelaars Greystar, G&S&, Boelens de Gruyter en Portaal eerst archeologisch onderzoek plaats. De opgravingen worden uitgevoerd door de afdeling Erfgoed van de gemeente Utrecht.

De knop van een zilveren haarnaald kort na de ontdekking

Limesweg

De limesweg is al sinds 1997 een speerpunt van het archeologisch onderzoek binnen de gemeente. In Leidsche Rijn zijn daarbij al veel belangrijke ontdekkingen gedaan, zoals bruggen en andere waterbouwkundige werken. De weg werd rond het jaar 85 aangelegd door het Romeinse leger en tot in de derde eeuw onderhouden. Hij was ongeveer 5 meter breed en verhard met grind. Voor de afwatering lagen er langs de weg greppels. De limesweg liep merkwaardig genoeg 2,5 kilometer ten zuiden van het Romeinse fort op het Domplein. De weg sneed daarmee een noordwaartse bocht van de Rijn af. Door deze tracékeuze, zo recht mogelijk, konden troepenverplaatsingen en berichtenverkeer efficiënt plaatsvinden