Met school langs de Limes

Het Cygnus Gymnasium uit Amsterdam fietst elk jaar met een groep vijfde-klassers in vijf dagen langs de Limes. Dit jaar was de vijfde editie van deze tocht, van 29 september tot 3 oktober. Meegaan is een keuze en daarom gaan ook scholieren uit verschillende vijfde klassen mee. De groep bestond dit jaar uit een select gezelschap van 14 leerlingen, maar in eerdere jaren waren het er ook wel 25. Voordat de reis begon, bereidden we de bezienswaardigheden langs de Limes voor en hadden we nu ook een gezamenlijke avond met ouders en de oudheidkundige Jona Lendering als spreker, om de reis in te leiden. De Nederlandse Limes werd in het perspectief gezet van de gehele grens van het Romeinse rijk en vooral de hernieuwde belangstelling van de Limes kreeg veel aandacht. Leerlingen moeten, vinden wij, vooraf een idee hebben van de geschiedenis van de Limes, omdat dit telkens terugkeert bij de rondleidingen in het land.

Romeinse gevechtstraining

De eerste dag fietsten we alleen in de middag van Amsterdam naar Noordwijkerhout. Het is een prachtige route door de duinen na Zandvoort.

Op dag twee begonnen we aan het strand in Katwijk en hoopten we Brittenburg in het water te zien. Daarna volgde een bezoek aan het RMO in Leiden. De rondleiding was toegespitst op de Limes en ging over de interactie tussen de inheemse bevolking en de Romeinen. Ook de nieuwe kaart van de Limes in het museum was nuttig. Iedereen was zeer enthousiast over de rondleiding; de kennis van de rondleider was erg goed, maar ook de manier waarop hij de leerlingen erbij betrok was opvallend. In de middag hadden we in fort Matilo een Romeinse gevechtstraining van Jaap Hogendoorn van Springlevend Verleden. Omdat we zoiets nog nooit eerder gedaan hadden, viel het erg in de smaak. In de middag hadden we in Archeon een rondleiding van onze favoriete archeotolk, dit keer over de schepen van Zwammerdam. In de avond kampeerden we in Bodegraven. 

Op de derde dag bezochten we in de ochtend de parkeergarage in Woerden met de vondsten daar, en fietsen we toen verder naar Castellum Hoogewoerd. We kregen daar een rondleiding van hoogleraar Mediterrane Archeologie, de heer J.P. Crielaard, een ouder van school. Ook hij had het over de interactie tussen verschillende culturen rondom de Limes en hij sloot zo goed aan bij wat we in het RMO gezien hadden. Het is goed om op de Limes-tocht zulke sprekers te ontmoeten die een breed perspectief kunnen bieden. Later in de middag stopten we bij fort Vechten waar we een rondleiding kregen van een andere ouder van school die als architect betrokken was bij de nieuwbouw van het Waterliniemuseum. De camping van die dag stond in Odijk.

Op de vierde dag fietsen we veel, en ook veel in de regen, en bezochten we in de middag de kerk bij Elst met opvallende tempels onder de grond. Hier waren we dit jaar voor het eerst en het beviel goed. 's Avonds kampeerden we bij onze favoriete camping, de Grote Altena, in Oosterhout.
Op de laatste dag hadden we een rondleiding van Kurt Hühn in Het Valkhof. Ook hij bracht de samenwerking tussen culturen langs de Limes naar voren. Ook benadrukte hij de ontwikkeling van techniek bij de Romeinen. In de middag liepen we nog een stuk van de wandeling van het aquaduct in Berg en Dal en kregen toen ternauwernood 16 fietsen in de trein terug naar Amsterdam.

We willen elk jaar kamperen, maar de tocht is laat in het jaar. In de nacht is het erg koud. Dit jaar waren er ook twee regendagen bij. Toch hoor je geen leerling klagen; het wordt ook een soort routine dat fietsen, je tent opzetten en eten koken, of het nu regent of niet. De tenten namen we dit jaar mee in een grote Volvo. Er waren drie docenten als begeleiding, waarvan er één de auto reed. 

Limestruien

Wat was er echt bijzonder aan deze editie? De sponsoring was dit jaar opvallend goed. Het Allard Pierson Museum in Amsterdam was onze grootste sponsor en die betaalde o.a. de truien die we droegen. Maar ook het RMO en museum Het Valkhof waren erg gul. Ze vormen ook een goed begin- en eindpunt van zo'n tocht.  
Wat ons vooral ook is bijgebleven is een fietsenmaker in Woerden, Johan Treels. We hadden grote pech, omdat de ketting van een fiets van een jongen was gebroken. Treels zette een nieuwe versnellingskabel op zijn fiets en maakte de ketting. We werden meteen geholpen en hij was een uur aan het werk. En we hoefden niets te betalen omdat hij graag mensen hielp die in een noodsituatie waren. Het is een mentaliteit die je niet altijd ziet in Amsterdam. Wellicht is dat een andere cultuur die ons gaat beïnvloeden.

Limes in vogelvlucht

Het heeft een grote meerwaarde om de Limes in zijn geheel te bezoeken en dan zo kort achter elkaar. Het wordt zo een vervolgverhaal en je voelt je aan het eind echt een Limes-expert omdat je dingen met elkaar kunt verbinden. Dit jaar hebben we in Kesteren geschuild voor de regen en pannenkoeken gegeten. Ik zou graag op die, qua cultuur, rustige dag ergens willen stoppen voor een Virtual Reality-ervaring waarbij je, met een VR-bril op, boven de Limes zou kunnen vliegen en je de hele tocht vanuit de lucht kon overdoen. In veel boeken over de Limes heb je prachtige visualisaties over hoe het er vroeger uit heeft gezien, de forten, maar ook de omgeving. Zo'n groot overzicht zou ergens nog goed zijn.
De leerlingen vonden het een prima tocht. Ze zeiden dat ze dit jaar massaal wilden blijven zitten, zodat ze volgend jaar de Limes-fietstocht nog een keer konden doen! (Gert Bos)