Blog | Internationaal | De Donaulimes in Roemenië

Zonsondergang over de Donau

Dat het Romeinse rijk een gigantische omvang had, is over het algemeen wel bekend! Het Romeinse rijk strekte op haar hoogtepunt over drie continenten. Van woestijnen tot drassige moerassen en van grote stranden tot uitgestrekte vlaktes. In Noordwest-Europa wordt bij het publiek steeds duidelijker hoe hier de Romeinse rijksgrenzen, de Neder-Germaanse Limes, eruitgezien moet hebben. Maar hoe zag de grensregio eruit in andere delen van het Rijk? Ik heb al eens een blog geschreven over de rijksgrenzen in Libië en het leek me leuk om deze week iets meer te vertellen over een ander deel van het Romeinse rijk. Vandaag neem ik je in mijn blog mee naar de Romeinse limes in Roemenië!

De provincies van het Romeinse Rijk rond 120 na Christus | _{© Jani Niemenmaa}

De Dacische oorlogen
In de Romeinse tijd bestond de naam ‘Roemenië’ nog niet. Deze naam krijgt het land pas in de 18e eeuw. Roemenië, samen met onder meer delen van Moldavië, Oekraïne, Servië en Hongarije, werd toen aangeduid met de namen Dacia en Moesia. In deze regio’s woonden verschillende Thracische volken, zoals de Daciërs, de Geten en de Moesi.

Vooral de Daciërs hadden over de eeuwen heen een lastige en vijandige verstandhouding met de Romeinen. Omdat Dacia een groot aantal inwoners had en onder leiding van hun koningen grote legers op de been konden brengen, beschouwden de Romeinen de Daciërs als een directe bedreiging voor het voortbestaan van de Romeinse republiek en later het keizerrijk. Zo ondernamen de Romeinen meerdere campagnes in de eerste eeuw voor en na Christus om de Daciërs te onderwerpen, maar deze eindigden zonder succes. Hier kwam verandering in onder de heerschappij van keizer Trajanus. Trajanus organiseerde immense militaire campagnes tijdens de Dacische oorlogen, die plaatsvonden aan het begin van de tweede eeuw na Christus. In 106 na Christus onderwierp Trajanus Dacia en Moesia en werd de regio’s ingelijfd bij het Romeinse rijk. Met deze overwonnen gebieden werden uiteindelijk vier nieuwe Romeinse provincies gesticht: Dacia Superior, Dacia Inferior, Moesia Superior en Moesia Inferior.

Reliëfs van een veldslag tussen de Romeinen en Daciërs op de Zuil van Trajanus in Rome | _{© Joe Mabel}

In Rome werd de door de Romeinen lang gewenste overwinning van Keizer Trajanus groots gevierd door middel van spelen, paradetochten en de bouw van monumenten. Van het laatstgenoemde is de Zuil van Trajanus nabij het Forum Romanum wellicht het meest bekende voorbeeld. De bijna 30 meter hoge zuil is versierd met reliëfs van Romeinen die de Daciërs onder de voet lopen. In de zuil werd na zijn crematie de as van Trajanus bijgezet en werd het monument zijn laatste rustplaats.

De Zuil van Trajanus in het oude centrum van Rome | _{© www.ciaotutti.nl}

De Donaulimes
De provincies Dacia en Moesia (bij beide namen zowel Superior als Inferior) vormde een groot deel van de noordoostelijke grens van het Romeinse rijk. Deze grenzen van het Romeinse Rijk lagen minder vast dan bijvoorbeeld de Neder-Germaanse of Britse Limes en werden in de eeuwen die volgden relatief vaak aangepast. Toch waren er delen van de grens die wel relatief vast werden gelegd. Net als bij de Neder-Germaanse Limes werden hier castella, wegen en wachttorens gebouwd om de grenzen en grensregio onder Romeinse controle te houden. Deze verdedigingslinie staat bekend als de Donaulimes en liep grofweg van Regensburg in Duitsland tot aan de kust van de Zwarte Zee in Roemenië.

In Roemenië is bovengronds nog een hoop te bewonderen uit de Romeinse tijd! Zo zijn er door de enkele ruïnes van Romeinse forten en nederzettingen bewaard gebleven. Een voorbeeld hiervan is het Romeinse fort Troesmis. Dit fort was voor langere tijd in de tweede eeuw na Christus de uitvalsbasis van het vijfde legioen genaamd Macedonica. Bij het tegenwoordige Turcoaia zijn de contouren en ruïnes van het fort nog goed te zien in het landschap!

Fort Troesmis aangegeven op de beroemde Peutingerkaart 

Fort Capidava
Een andere bijzondere plaats is het fort Capidava, liggend ten noorden van de rivier de Donau nabij het gelijknamige dorp. Dit fort, dat in de eerste eeuw na Christus is gebouwd, was net als Troesmis een onderdeel van de Donau Limes. Nabij het fort ontwikkelde zich in de tijd van de Romeinse overheersing eveneens een nederzetting. Uit onderzoek naar de nederzetting is gebleken dat hier zowel Romeinen als Daciërs en Geten woonden.

In tegenstelling tot vele locaties in Nederland, zoals de Romeinse forten bij Meinerswijk of Leiden, zijn de archeologische resten van fort Capidava bovengronds goed zichtbaar. Hoewel de lokale bevolking al een paar eeuwen afwist van het bestaan van de ruïne, werd pas aan het begin van de 20e eeuw voor het eerst archeologisch onderzoek uitgevoerd. Hierop volgend vonden meerdere kleine onderzoeken plaats in de jaren ’50, ’60 en ’70 van de 20e eeuw waardoor er steeds meer bekend werd over het verhaal van deze bijzondere plek.

De ruïnes van fort Capidava in Roemenië | _{© Elerium}

De ruïne van het fort is tegenwoordig een trekpleister voor toeristen en geschiedenisliefhebbers. Vanaf 2009 werd door de lokale overheid de wens uitgesproken om het fort meer zichtbaar en beleefbaar te maken voor het publiek. De archeologische site raakte dit voorjaar echter wel bij Roemeense erfgoedverenigingen en organisaties in opspraak. Dit gebeurde, omdat volgens tegenstanders deze reconstructies niet historisch en ethisch verantwoord werden uitgevoerd. Zo is beweerd dat er grote blokken steen met beton op de archeologische resten bevestigd zijn zonder vooronderzoek. Ook zouden archeologische waarden vernietigd zijn in het reconstructieproces. Hoewel mensen zich zorgen maakten over het verlies van informatie op de archeologische site, werd ook een grote zorg uitgesproken dat de reconstructie van het fort een bedreiging zou zijn voor een nominatie tot de Unesco-Werelderfgoedlijst.

Foto's van het reconstructieproces van het fort | _{© Ioana Cîrlig / www.scena9.ro}

Net als in Nederland en Duitsland met de Neder-Germaanse Limes zijn er in Roemenië partijen die graag de Roemeense Donaulimes zouden willen nomineren als Unesco-werelderfgoed. Delen van de Donaulimes in Duitsland, Oostenrijk, Slowakije en Hongarije staan al op de nominatielijst! Zo zien we dat de Limes niet alleen in Nederland leeft als thema, maar ook in Europa!