Blog | Een 'Romeins' bot op Ameland?

Oktober is inmiddels voorbij en het is al ruime tijd weer herfst. Hoewel ik graag vandaag een blog had gedeeld over een activiteit die ik heb bezocht, is dat helaas niet mogelijk door de huidige coronamaatregelen. Ik heb over de afgelopen maanden al een hoop mooie en interessante onderwerpen mogen uitlichten op Romeinen.nl, maar deze keer vond ik het lastiger om iets te vinden. Dus deed ik wat ik normaal doe als ik het even niet weet: het nieuws doorspitten. In eerste instantie kon ik in de eerste weken van oktober niet zoveel vinden wat mijn aandacht trok. Dit veranderde echter in de tweede helft van de maand, toen ik ineens veel spannend ‘Romeinen nieuws’ zag langskomen op mijn Facebook tijdlijn! Vandaag vertel ik je in het tweede deel van het 'november tweeluik' wat meer over nieuwsberichten die ik zeer opvallend en/of interessant vond de afgelopen maand.

Drie weken geleden kwam een verhaal van eerder dit jaar in het nieuws: “Eilandbewoner vindt bot uit Romeinse Tijd op strand Ameland”. Op 29 maart 2020 vond een bewoner van Ameland tijdens een wandeltochtje over het strand een menselijk bot. Met de gedachte dat dit wellicht een stoffelijk overschot zou kunnen zijn van een persoon die vermist was, werd het bot aangegeven bij de lokale politie door de vinder. Het politiecorps Noordoost Fryslân nam het bot in beheer en besloot verder onderzoek te laten doen naar de afkomst en stuurde het op naar het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) in Den Haag.

Het desbetreffende bot van Ameland | _{© Politie Noordoost Fryslân}

Na zorgvuldig onderzoek door het NFI werd eind oktober publiekelijk bekend gemaakt dat het hier niet ging om het bot van een persoon die recent vermist was geraakt, maar dat het toebehoorde tot iemand die al ruim 17 eeuwen geleden leefde. Het bot, een opperarmbeen, word toegekend aan een persoon dat tussen 87 na Christus en ongeveer 250 na Christus is overleden. Deze datering valt in de Midden-Romeinse periode van Nederland.

De plaatsing van het opperarmbeen in het menselijk lichaam | _{© Anatomography / Politie Noordoost Fryslân}

Het tegenwoordige Ameland, wat toentertijd nog geen eiland was, viel in deze periode niet onder het Romeinse Rijk. De Neder-Germaanse Limes, de noordgrens van het rijk in West-Europa, lag bijna 200 kilometer zuidelijker. Dat het bot dateert uit de Romeinse tijd, betekent niet per definitie dat het bot aan een ‘Romein’ toebehoord. De tijdsperiode die wij kennen als ‘de Romeinse tijd’ is vernoemd naar de komst van de Romeinen in onze streken. Echter, voor hun komst, woonden hier al vele andere volken die we in de geschiedenis en archeologie rekenen tot de IJzertijd. Hoewel de Romeinen zeker invloed hadden op de regio waarin zij zich vestigden, betekende dit niet gelijk dat alle mensen in deze regio opeens ‘Romein’ waren.

We kunnen niet met zekerheid kunnen zeggen wie precies in het gebied van het tegenwoordige Ameland woonde. Wel weten we van andere onderzoeken dat grofweg de regio Noordwest Nederland (Noord-Holland, Friesland, Drenthe & Groningen) het voornaamste leefgebied was van de Friezen, een Germaans volk. Of het in Ameland aangetroffen bot ooit toebehoorde tot een Friese man of vrouw toebehoorde, is helaas ook nog niet met zekerheid te zeggen. Desondanks is het een zeer opmerkelijke vondst voor de Waddenregio. Vondsten uit de Romeinse tijd, zowel van de ‘Romeinen’ zelf als de lokale volken, zijn op de Waddeneilanden namelijk nihil of zeer schaars.

De landschappelijke situatie van de Waddenregio rond 50 na Christus, de Vroeg-Romeinse periode in Nederland. Ameland zat toen nog vast aan het vaste land van Nederland door een kweldergebied | _{© RACM & TNO. Ontwikkeld voor de Nationale Onderzoeksagenda Archeologie www.noaa.nl}