Regio Voorburg
Voorburg vormt in dit overzicht een aparte regio: als hoofdstad van het Cananefaatse district is het veruit de belangrijkste plaats van Romeins Zuid-Holland. Voorburg (Forum Hadriani) is zelfs de op een na oudste stad van Nederland.
Voorburg - Forum Hadriani
De geschiedenis van de wetenschappelijke archeologie in Nederland begint met Caspar Reuvens. Hij deed tussen 1827 en 1834 in Voorburg onderzoek dat wereldwijd wordt beschouwd als een van de eerste wetenschappelijk gedocumenteerde opgravingen. Op dat moment was van Romeins Voorburg weinig meer bekend dan dat de plaats in de Romeinse tijd 'Forum Hadriani' had geheten, 'het forum van keizer Hadrianus'. Helaas kan 'forum' van alles betekenen en brachten Reuvens’ vondsten op dit punt weinig duidelijkheid. Pas ruim een eeuw later, in de jaren '60 van de 20e eeuw, begreep archeoloog Jules Bogaers dat het ging om een Romeinse stad, vergelijkbaar met Nijmegen, Tongeren en Xanten. Romeins Voorburg was de voornaamste nederzetting van de Cananefaten en lag aan het Kanaal van Corbulo. De haven van Voorburg is opgegraven in 2008, met spectaculaire resultaten.
Opgraving van Reuvens aan het begin van de 19e eeuw. Bron: RMO.
Impressie van een loskade in Voorburg. Tekening van Mikko Kriek.
De eerste duidelijke sporen van een burgerlijke Romeinse nederzetting dateren uit de tijd van keizer Domitianus, onder wie het militaire district langs de Rijn werd omgevormd tot de provincie Neder-Germanië. Voorburg werd daarbij de hoofdstad van het stamgebied der Cananefaten. De stad staat bekend onder de naam Forum Hadriani, waarschijnlijk een erfenis van het bezoek van keizer Hadrianus in 121/122. Rond het midden van de 2e eeuw moet Voorburg stadsrechten hebben gekregen en kreeg als officiële naam Municipium Aelium Cananefatum. Uit opgravingen blijkt dat Voorburg, ondanks de geringe omvang (hooguit 1000 inwoners), een volwaardige Romeinse stad was. Aangelegd op een schaakbordplattegrond had de stad een badhuis, winkels en een stadsmuur met poorten. De stad lijkt tot ongeveer 275 te hebben bestaan, het moment waarop de Romeinen de Rijngrens ontruimden.
Bronnen en verwijzingen
Websites
Literatuur
- Buijtendorp T. Forum Hadriani. De vergeten stad van Hadrianus. Ontwikkeling, uiterlijk en betekenis van het 'Nederlandse Pompeji. Proefschrift VU, Amsterdam 2010. Downloaden.
- Jonge, W. de, J. Bazelmans & D. de Jager. Forum Hadriani. Van Romeinse stad tot monument, Utrecht 2006.
- Driessen, M. & E. Besselsen (red.). Voorburg-Arentsburg, een Romeinse havenstad tussen Rijn en Maas. Amsterdam 2014.
Video
Wat kan ik doen in de buurt?
-
Fiets- en wandelroute: Kanaal van Corbulo
Fiets- en wandelroute: Kanaal van Corbulo
Besjeslaan
Leiden -
Huis van het Boek (Museum Meermanno)
Huis van het Boek (Museum Meermanno)
Prinsessegracht 30
2514 AP Den Haag -
Huygens Museum, locatie Notarishuis
Huygens Museum, locatie Notarishuis
Notarishuis
Herenstraat 101
2271 CC Voorburg