Weelde in Wijchen
Door Pim Möhring - Dat de Romeinen mobiel en veel op pad waren is duidelijk. Dit zien we aan het uitgebreide wegennetwerk en de sporen die Romeinen uit alle hoeken van het Rijk achter hebben gelaten in de Lage Landen. Maar de Romeinen waren natuurlijk niet altijd op pad. Zij die zich vestigden deden dat doorgaans in de steden, zoals Forum Hadriani (Voorburg) of Noviomagus (Nijmegen). Maar ook daarbuiten treffen we sporen van verblijf aan. De Romeinse villa’s in Wijchen zijn misschien de meest imposante voorbeelden. Maar, wie woonden hier eigenlijk?
Een rijke eigenaar
De villa moet prachtig geweest zijn maar het meest indrukwekkend is wel de grootte van het hoofdgebouw: 32 meter lang en 10 meter breed. Wie de bewoners van de villa precies waren, weten we helaas niet. Hij moet in ieder geval enorm rijk geweest zijn. Dit blijkt niet alleen uit de omvang maar ook uit het hypocaustum (verwarmingssysteem), waarvan kranen zijn teruggevonden. Een andere indrukkwekkende vondst is een Minerva-beeldje. Een beeldje met een religieuze functie die waarschijnlijk gebruikt werd bij het altaar dat ook in de villa stond. En uit enkele resten weten we dat de villa eveneens rijk versierd was met muurschilderingen. Wat we van deze sporen leren is dat de leefstijl van de bewoners in ieder geval die van de elite was.
Markant graf
Bij de opgraving van de villa’s troffen archeologen een grote cirkel van paalgaten aan. Deze bleken een enorme tumulus (grafheuvel) te markeren met een doorsnede van wel 47 meter. Er zijn in Nederland meerdere grafheuvels gevonden maar dit is toch echt de grootste. Sterker nog, het is de grootste Romeinse grafheuvel van Noordwest Europa. We weten dat de lokale bewoners van het gebied grafheuvels opwierpen voor hun doden. Maar het was tegelijkertijd ook een Romeinse gewoonte, hoewel slechts voorbehouden aan de rijke elite. Misschien dat er hier een combinatie van de twee gewoontes heeft plaatsgevonden; was de bewoner van de villa misschien een Bataaf met Romeins burgerrecht?
Mysterie
De bewoners van de villa hebben helaas geen sporen achtergelaten waar hun naam op stond. Wel kunnen we vaststellen dat de bewoners niet altijd in rust en vrede hebben kunnen wonen. Dit blijkt uit een muntschat die verstopt is door de eigenaar vanwege aankomend gevaar: waarschijnlijk de inval van de Germaanse Chauken eind 2e eeuw na Christus. Ook later bleef het onrustig gebied en rond 410 na Christus werd het gebied, inclusief de villa, ingenomen door de Franken. Al gauw werd de villa omgebouwd tot een militair complex. Wie de villa in de Romeinse tijd bewoonde kunnen we nu niet weten maar de imposante sporen die zijn achtergelaten spreken in ieder geval zeer tot de verbeelding. En dat is met name te danken aan de uitstekende en zeer prettige ingerichte tentoonstelling in het prachtige Kasteel van Wijchen. Ten zeerste aanbevolen!
