Vier lezingen over archeologie in Gelderland, ook online

2025 is het Jaar van de Nederlandse archeologie. Gedurende het hele jaar zet het Rijksmuseum van Oudheden archeologie van eigen bodem in het zonnetje. Behalve diverse tentoonstellingen, evenementen en bijeenkomsten, is er dit jaar een reeks van 12 lezingen over archeologie in 12 provinciën. De lezingenreeks is een samenwerking met RAAP. Deze middag is het de beurt aan de provincie Gelderland, met vier lezingen over archeologische vondsten bij Tiel (2x), Heumen en Herwen-Hemeling.

In het museum of via livestream

U kunt de 12 Provinciën-lezing naar keuze bijwonen in het museum of thuis volgen via een gratis livestream.

Programma

• Medel-De Roeskamp: jager-verzamelaars worden boeren

Door Theo ten Anscher, senior adviseur bij RAAP

Theo ten Anscher neemt je mee op ontdekkingsreis in het vijfde millennium v.Chr. Lang is gedacht dat de mensen van de Swifterbant-cultuur (4900-3900 v.Chr.) vooral rondtrekkende jagers-vissers-verzamelaars waren. Ze namen geleidelijk elementen van het boerenbestaan over, maar ‘echte boeren’ werden ze nooit. Een recente grote opgraving nabij Tiel heeft een schat aan nieuwe informatie opgeleverd, waardoor het oude beeld van deze periode geheel op zijn kop is gezet.

• Heumen: een geroofd en gered La Tène-strijdwagengraf

Door Sasja van der Vaart-Verschoof, zelfstandig archeoloog

Tijdens deze lezing neemt Sasja van der Vaart-Verschoof je mee op een fascinerende reis door archeologie, misdaad en herstel en ze onthult de verborgen geschiedenis van een vondst van internationale allure. In 2018 werd een uitzonderlijke archeologische vondst in Heumen – een La Tène-strijdwagengraf uit de 5e eeuw v.Chr. – illegaal geplunderd. Wat verloren leek, werd dankzij nauwgezet speurwerk teruggevonden. Het leidde tot een groot onderzoeksproject naar La Tène-elites in Nederland en België, waarbij nieuw licht werd geworpen op de aanwezigheid van elites, hun rituelen, status en handelsnetwerken. De inhoud van het graf is momenteel te zien in de tentoonstelling Bronstijd – Vuur van verandering in het Rijksmuseum van Oudheden.

• Contact met de goden in Herwen-Hemeling

Door Eric Norde, senior projectleider RAAP, en Marenne Zandstra, conservator archeologie Museum Het Valkhof

Het was groot nieuws in 2022: in Herwen-Hemeling was een heiligdom uit de Romeinse tijd ontdekt. Het archeologisch onderzoek leverde niet alleen de overblijfselen op van verschillende tempels, maar ook verschillende, complete votiefaltaren en de resten van offers en feestmalen. De eerste ontcijfering van de altaren leerde dat binnen het heiligdom diverse goden en godinnen zijn vereerd. Vooral de combinatie tussen de verschillende gebouwen, de teksten op de altaren en de resten van offers maken de vindplaats bijzonder, omdat het meer inzicht biedt in de dagelijkse gang van zaken binnen een Romeins heiligdom.

Inmiddels is een team van meer dan twintig specialisten al ruim een jaar bezig met het onderzoek naar alle vondsten. Steeds meer details over wat er zich in en om het heiligdom afspeelde raken bekend. Eric Norde vertelt in deze lezing over de inrichting van het heiligdom, het soort gebouwen dat is gevonden en de diversiteit aan vondsten. Marenne Zandstra richt zich in het bijzonder op de teksten in steen die zijn aangetroffen. Ze vertelt over de mensen die de inscripties hebben laten opstellen, over de informatie die de teksten bevatten over de organisatie van het Romeinse leger, en over de goden en godinnen die in de inscripties worden genoemd.

• Mobiliteit van mensen en aardewerk na Caesar’s Gallische oorlogen

Door Julie Van Kerckhove, senior aardewerkspecialist en eigenaar/directeur Aardewerk & Archeologie

Julie van Kerckhove presenteert in haar lezing de nieuwste resultaten over de vroegste Romeinse periode in de regio Tiel. Moeten we Caesar geloven? Heeft hij inderdaad de lokale bevolking in de pan gehakt? Of waren zijn woorden eerder opschepperij? In de regio Tiel, in het Gelderse rivierengebied, zijn traditionele en nieuwe onderzoekstechnieken gebruikt om een bijdrage te leveren aan dit debat. Verrassend genoeg blijkt het eenvoudige, handgevormde aardewerk ons beeld behoorlijk te veranderen. Traditioneel werd dit aardewerk gezien als een bewijs dat een deel van de lokale bevolking in de regio bleef wonen. De Romeinen brachten immers op de draaischijf vervaardigd luxe-aardewerk mee… Maar klopt dit wel?

RAAP is het grootste advies- en onderzoeksbureau voor archeologie en cultuurhistorie in Nederland. Het adviseert overheden, bedrijven en particulieren bij projecten op het gebied van infrastructuur, bouw, energie, erfgoedbeleid, waterbeheer en natuurontwikkeling. RAAP startte in 1985 en is het oudste erfgoedbedrijf in de Lage Landen.