Elst
Halverwege de eerste eeuw bouwden de Romeinen in Elst voor de Bataven een splinternieuwe tempel. Deze tempel heeft bestaan tot circa 100, waarna hij is vervangen door een nog veel groter exemplaar. Met een afmeting van 31 bij 23 meter was het een van de grootste tempels ten noorden van de Alpen. De tempel was van het Gallo-Romeinse type, met een hoog, centraal heiligdom (cella) en een omringende zuilengang.
De tempel was gewijd aan de hoofdgod van de Bataven, Hercules Magusanus. Daarin weerklinkt de versmelting van twee culturen: de Bataafse hoofdgod Magusanus werd door de Romeinen gelijkgesteld aan Hercules. Voor de bouw zijn Romeinse legionairs van het Tiende Legioen uit Nijmegen ingezet.
Maquette van een Gallo-Romeinse tempel zoals die in Elst stond.
De verwoesting van de kerk in 1944 legde onbedoeld de resten van de tempel bloot. Bron: RCE
Voor de bouw van de tempel is tufsteen gehaald uit de Eifel, terwijl soldaten van het Nijmeegse Tiende Legioen kalksteen bikten uit groeven in de buurt van Metz. De fundering rustte op honderden eikenhouten palen. In de derde eeuw raakte de tempel in onbruik. De ruïnes ervan waren nog tot in de achtste eeuw te zien. Op dezelfde plek verrees een Merovingisch zaalkerkje dat in de loop der eeuwen uitgroeide tot de huidige kerk.
De resten van de tempels zijn min of meer per toeval ontdekt na de noodlottige bombardementen van de kerk tijdens Operatie Market Garden in 1944. Overigens zijn er nog meer Romeinse gebouwen gevonden in Elst. Zo wijst een onlangs teruggevonden vloerverwarming (hypocaustum) halverwege de Dorpstraat op de aanwezigheid van een badgebouw of een verwarmd woonhuis.
De bijzondere tempelresten zijn te bezichtigen via het Kerkmuseum. In de buurt van Elst zijn resten van een Romeinse weg gevonden. Op de plaats van de vondst is een markering aangebracht in de vorm van Romeinse soldaten.
Bronnen en verwijzingen
Literatuur
- Bogaers, J. De Gallo-Romeinse tempels te Elst in de Over-Betuwe. Nijmegen/Den Haag 1955
- Heijden, P. van der. Grens van het Romeinse rijk. De limes in Gelderland. Utrecht 2016.
Wat kan ik doen in de buurt?
-
Romeinse kamers en suite in Hotel Courage
Romeinse kamers en suite in Hotel Courage
Waalkade 1 8112
6511 XR Nijmegen
