Blog | Terug naar | De Loden Lady
Een reconstructie van het gezicht van de Loden Lady van Nijmegen | © Paul van der Heijden & Pim Möhring
Als we naar de geschiedenis van welke periode dan ook kijken, dan valt er altijd wel een ding op: het gaat in bijna alle gevallen alleen over mannen. Dit geldt ook voor de Romeinse geschiedenis van Nederland. Al kijk ik naar de onderwerpen van de afgelopen blogs, dan komen maar een of twee keer vrouwen voor in de gebeurtenissen die ik beschrijf. In mijn blog van deze week wil ik daar verandering in brengen en je een verhaal vertellen waarin de vrouw een hoofdrol speelt. Vandaag vertel ik je meer over de Loden Lady van Nijmegen!
Een reconstructie van Romeins Nijmegen | © Mikko Kriek
Na eeuwen weer boven de grond
Nijmegen is een van de oudste steden van Nederland, zo niet de oudste! Sinds de Romeinse tijd worden de oevers langs de Waal bij Nijmegen vrijwel permanent bewoond en speelt de plek door de eeuwen heen meerdere keren een belangrijke rol in de geschiedenis van de regio. Door de continuïteit in bewoning op deze plek heeft Nijmegen een groot aantal cultuurlagen in de bodem. In elke tijdsperiode hoogt de grond langzamerhand op en belanden kapotte spullen of andere resten zoals voedsel en/of botmateriaal in de grond. Hierdoor ontstaat een laag in de grond die resten kunnen bevatten uit die tijd. Dit gebeurt vandaag de dag nog steeds! Hoe dieper de laag in de grond zit, hoe ouder de vondsten waarschijnlijk zijn. Aangezien de Romeinse tijd van Nijmegen al meer dan 15 eeuwen geleden plaatsvond, liggen de cultuurlagen dieper in de grond dan de lagen van bijvoorbeeld de Middeleeuwen. Soms komen dan ook bij grote en diepe werkzaamheden, zoals onderhoud aan leidingen, kabels of andere ingrepen, zeer oude vondsten aan het oppervlak!
Dit was in 2001 precies het geval. In de maand mei van dat jaar stuitten mensen tijdens werkzaamheden aan het riool in de Burchtstraat in Nijmegen op iets hards: een kist. Het bleek niet zomaar een kist te zijn, maar een doodskist. In de loden kist, die bijna vier meter onder een van de drukste winkelstraten van Nijmegen lag, bevonden zich de stoffelijke resten van een vrouw uit de vierde eeuw na Christus. Professionals en publiek uit binnen- en buitenland zijn onder de indruk: dit is een zeer unieke archeologische vondst!
De loden doodskist met daarin de Loden Lady van Nijmegen zoals deze in 2001 werd aangetroffen | © Archeologie Gemeente Nijmegen
Wie is de Loden Lady?
De vrouw die in 2001 werd gevonden, kreeg al gauw een naam: De Loden Lady van Nijmegen. Uit onderzoek naar de stoffelijke resten, de grafkist en de vindplaats kregen archeologen enkele vermoedens over wie deze vrouw was en hoe haar leven eruitzag. De Loden Lady van Nijmegen was een welgestelde vrouw. Dit is te beweren op basis van meerdere vondsten die in en rondom de grafkist werden aangetroffen. Zo werden er kleine stukjes goud aangetroffen bij haar benen die waarschijnlijk toebehoorden aan een gewaad. Ook werden er enkele parfumflesjes gevonden. In een paar van deze flesjes zaten nog restjes met geparfumeerde olie, een zeer duur product toentertijd. In de kist werden eveneens verschillende spelden, een spiegeltje en een bronzenslotje met ringsleutel aangetroffen. Naast deze vondsten wijst de kist zelf ook op rijkdom en status: lood was een duur materiaal in de vierde eeuw na Christus en moest geïmporteerd worden naar onze streken. Het was daarnaast zeer ongebruikelijk om iemand in een kist van dit materiaal te begraven. De Romeinen cremeerden normaliter hun doden en als een persoon werd begraven, dan was dit meestal in een simpele houten kist. In het hele Romeinse rijk zijn maar enkele loden doodskisten gevonden en deze waren vrijwel altijd gelinkt aan een hooggeplaatst figuur in de samenleving.
Een vergelijkbare Romeinse loden doodskist, gevonden in Surrey, Verenigd Koninkrijk | © www.ancient-origins.net
Het leven van de Loden Lady
Over het leven van de Loden Lady is helaas weinig te zeggen. Er zijn tot op heden geen inscripties of teksten gevonden waaruit iets op te maken is over haar bestaan. Om beter te begrijpen wie zij was, moeten we kijken naar de archeologie en de context van de tijd waarin zij leefde.
Uit onderzoek naar haar stoffelijke resten is gebleken dat ze tussen de 35 en 50 jaar oud was toen ze overleed. Dat lijkt misschien erg jong voor onze tijd en omstandigheden, maar mensen werden vroeger een stuk minder oud dan nu. Eveneens bleek dat ze moeder was geweest van tenminste een kind. Dit kon vastgesteld worden aan de hand van haar bekken.
Ze moet een hoge sociale status hebben gehad of getrouwd geweest zijn met een welgestelde man. In de loop van de vierde eeuw na Christus raakt de provincie Germania Inferior in verval en wordt de Romeinse voorganger van Nijmegen, Ulpia Noviomagus, verlaten. Voor een periode van verval is het dan eveneens opmerkelijk dat de Loden Lady zo ‘decadent’ begraven is.
De metalen plaat in de Burchtstraat in Nijmegen met daarop een gravure van de Loden Lady | © Willem Nabuurs cc-by-sa
Waar is de Loden Lady nu?
Je vraag je misschien nu af ‘kan ik de Loden Lady ergens terugvinden?’ of ‘ligt ze nog steeds onder de Burchtstraat in Nijmegen?’. Na het zorgvuldige onderzoek naar haar laatste rustplaats is de Loden Lady verplaatst naar Museum het Valkhof, zo’n 200 meter van haar originele rustplaats. Hier ligt ze in haar doodskist en met haar grafgiften opgebaard in de vaste tentoonstelling van het museum. Op de plek waar haar doodskist is aangetroffen kan je een mooie verwijzing naar haar vinden. Hier is in de bestrating een grote roestvrije metalen plaat te vinden. In de plaat is door middel van gravures de originele staat van haar grafkist en inhoud weergegeven! Hoewel ze ruim 16 eeuwen geleden is overleden, heeft haar bestaan nog steeds een plek in de wereld van vandaag.
Wil je meer te weten komen over vrouwen in de Romeinse tijd in Nederland? Bekijk dan hier de galerij die Paul van der Heijden en Pim Möhring maakte in 2018!